Staż pracy odgrywa kluczową rolę w prawie pracy. To od jego długości zależą między innymi: wymiar urlopu wypoczynkowego, dodatki stażowe, nagrody jubileuszowe, długość okresu wypowiedzenia oraz wysokość odpraw. Obecnie dominującą formą, którą zalicza się do stażu, jest umowa o pracę. Jednak od 1 stycznia 2026 r. (dla części podmiotów) oraz w ciągu sześciu miesięcy od ogłoszenia ustawy (dla pozostałych) obowiązywać będzie nowy system, co jest wynikiem uchwalonej przez Sejm 12 września 2025 r. nowelizacji Kodeksu pracy.
Zakres zmian: jakie okresy będą wliczane do stażu pracy?
Zgodnie z uchwalonym brzmieniem nowelizacji, do stażu pracy będą wliczane następujące formy aktywności zawodowej, jeżeli były opłacane składki emerytalne i rentowe:
- Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej oraz współpraca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą.
- Umowy cywilnoprawne: umowa zlecenia, umowa agencyjna, umowa o świadczenie usług.
- Członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych.
- Udokumentowane okresy pracy zarobkowej za granicą w formach innych niż stosunek pracy.
- Okres zawieszenia działalności gospodarczej ze względu na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem - pod warunkiem, że za ten czas były opłacone składki emerytalne i rentowe.
Jeśli różne okresy nowych rodzajów aktywności zawodowej nakładają się na siebie lub nakładają się z okresem pozostawania w stosunku pracy, to do stażu pracy zostanie doliczony tylko jeden z takich okresów - ten, który będzie korzystniejszy dla pracownika.
Warto dodać, że okresy sprzed wejścia w życie ustawy będą również wliczane do stażu pracy, pod warunkiem, że będą właściwie udokumentowanie.
Zasady przejściowe i dokumentowanie
Nowe przepisy będą obowiązywały:
- od 1 stycznia 2026 r. – wobec pracodawców z sektora finansów publicznych,
- od pierwszego dnia miesiąca po upływie sześciu miesięcy od ogłoszenia ustawy – wobec pracodawców w sektorze prywatnym.
Pracownicy będą mieli 24 miesiące od dnia wejścia w życie stosownych przepisów u danego pracodawcy, by przedłożyć dokumenty potwierdzające dodatkowe okresy aktywności zawodowej. Jeżeli tego nie zrobią – pracodawca nie będzie zobowiązany ich uwzględnić.
Podstawowym dokumentem, potwierdzającym różne okresy i formy aktywności zawodowej, będzie zaświadczenie ZUS. W przypadku, gdy ZUS nie dysponuje danymi, pracownik może użyć innych dokumentów, jak umowy, faktury, zaświadczenia od kontrahentów lub pracodawcy zagranicznego.
Wpływ zmian na uprawnienia pracownicze
Nowelizacja ma wpływ na wszystkie uprawnienia zależne od stażu pracy:
- wymiar urlopu wypoczynkowego (między innymi łatwiejsze uzyskanie prawa do 26 dni urlopu),
- dodatki stażowe, nagrody jubileuszowe,
- dłuższe okresy wypowiedzenia oraz wyższa odprawa
Konsekwencje praktyczne dla pracowników i pracodawców.
Uchwalona przez Sejm nowelizacja Kodeksu pracy to istotna zmiana w systemie prawa pracy. Przekształca ona podejście do tego, co liczy się jako staż pracy - poszerza katalog okresów, które będą wliczane, wyrównuje sytuację osób działających na umowach cywilnoprawnych, prowadzących działalność gospodarczą czy pracujących za granicą. W konsekwencji zarówno pracownicy, jak i pracodawcy będą musieli przygotować się na konieczność zebrania dokumentów, przeliczeń i podejścia procesowego.
Nowelizacja wprowadza nie tylko zmianę przepisów, lecz także realne wyrównanie szans wszystkich osób aktywnych zawodowo, niezależnie od formy wykonywanej pracy, zwiększając przejrzystość i sprawiedliwość systemu prawa pracy.
Więcej artykułów z działu Payroll:
Czterodniowy tydzień pracy w Polsce – pilotaż ruszył 30 czerwca 2025 r.
Outsourcing usług kadrowych - strategiczne podejście do payroll
Normy czasu pracy i uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych
