Ministerstwo Finansów opublikowało, datowany na 14 października 2025, projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Zmiany mają charakter zarówno deregulacyjny (upraszczający i likwidujący niektóre obowiązki), jak i uszczelniający system podatkowy oraz dostosowujący przepisy do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE. Projekt wprowadza również nowe instytucje i rozwiązania.
Instytucja składu VAT
To uproszczenie rozliczenia i poboru VAT dla podmiotów prowadzących działalność w obszarze obrotu towarowego. Skład VAT będzie pozwalać na stosowanie stawki 0% dla dostaw i WNT do składu VAT oraz usług bezpośrednio związanych ze składowanymi towarami. Procedura ta jest dedykowana wyłącznie dla towarów innych niż akcyzowe i wyklucza sprzedaż detaliczną oraz zużycie towarów w składzie VAT. Nie będą jej mogli stosować wszyscy – zarówno dostawca (z wyjątkiem dostawcy wykonującego WDT do składu), jak i nabywca, będą musieli uzyskać zezwolenie na stosowanie procedury składu VAT. Prowadzenie składu VAT będzie wymagało uzyskania odrębnego zezwolenia oraz spełniania szeregu warunków. Wprowadzenie i wyprowadzenie wyrobów ze składu wiązać się będzie z koniecznością stosowania formalnej procedury składu VAT, nieco zbliżonej do stosowanej w obrocie wyrobami akcyzowymi procedury składu podatkowego. To z kolei będzie oznaczać ścisłą kontrolę wyrobów w składzie, dodatkowe obowiązki ewidencyjne oraz deklaracyjne podmiotów stosujących tę procedurę.
Rozszerzenie zakresu solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zaległości podatkowe sprzedawcy
Zgodnie z nowym brzmieniem, solidarna odpowiedzialność obejmie sytuacje, gdy podatnik wiedział, że faktura, zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności:
- została wystawiona przez podmiot nieistniejący,
- stwierdza czynności, które nie zostały dokonane albo
- podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością lub potwierdza czynności dokonane w warunkach nadużycia prawa.
Dotychczas sam fakt zapłaty w tym mechanizmie pozwalał uniknąć takiej odpowiedzialności.
Dotychczas solidarna odpowiedzialność obejmowała wyłącznie dostawy towarów wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, o wartości nieprzekraczającej 15 000 zł. Po nowelizacji zostanie ona rozszerzona również na transakcje, których przedmiotem są usługi wymienione w tym załączniku.
Proponuje się również wprowadzenie odpowiedzialności solidarnej w odniesieniu do niektórych usług niematerialnych, m.in. usług doradczych, zarządczych, rachunkowo-księgowych, reklamowych czy badawczych. Znajdziemy tam również m.in.:
- Usługi doradztwa w sprawie środowiska, w tym audytu środowiskowego,
- Usługi doradztwa w zakresie bezpieczeństwa,
- Usługi doradztwa rolniczego,
- Usługi doradztwa naukowego,
- Usługi związane ze wsparciem sztuki i artystów (np. managerów artystycznych).
Szczegółowy wykaz usług objętych odpowiedzialnością solidarną został wskazany w dodawanym załączniku nr 16 wraz z przywołaniem konkretnych symboli PKWiU dla tych usług.
Pozostałe zmiany
Projekt zawiera również szereg mniejszych zmian, spośród których warto wymienić:
- ujednolicenie momentu powstania obowiązku podatkowego dla dostaw towarów oraz świadczenia usług wykonywanych z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy prawa w zamian za odszkodowanie,
- Doprecyzowanie miejsca opodatkowania dostaw energii elektrycznej – szczególnie dla podmiotów, których głównym celem jest odprzedaż,
- Wprowadzenie uproszczeń w rejestracji oraz nowych przesłanek odmowy rejestracji/nadania NIP oraz wykreślenia podatnika z rejestru VAT/uchylenia NIP (m.in. nieustanowienie przedstawiciela podatkowego, brak złożenia zgłoszenia uzupełniającego),
- Zmiany w zakresie rozliczania importu,
- wprowadzenie przepisów umożliwiających dokonywanie tzw. e-odprawy w terminalu TAX FREE,
- Likwidacja obowiązku zapłaty VAT w ciągu 14 dni od wewnątrzwspólnotowego nabycia środka transportu,
- Doprecyzowanie przepisów dotyczących okresu przechowywania ewidencji związanej z rozliczeniem VAT od niezwróconej kaucji za produkty objęte systemem kaucyjnym
- Zmiany związane z implementacją ostatnich wyroków TSUE.
Wejście w życie i konsekwencje praktyczne
Większość przepisów ma wejść w życie z dniem 1 lipca 2026 r., z wyjątkami wskazanymi w art. 6 (niektóre przepisy od 1 stycznia 2027 r., 1 lipca 2027 r. i 1 lipca 2028 r.).
Projekt nowelizacji ustawy o VAT i NIP to raczej szereg drobnych zmian niż kompleksowa reforma. Za najważniejszy pozytywny postulat tej nowelizacji należy uznać wprowadzenie składu VAT, od dawna zresztą postulowane przez biznes. Za największą zmianę niekorzystną należy z kolei uznać rozszerzenie zakresu odpowiedzialności solidarnej, która obejmie bardzo szeroki zakres usług, a przy tym może zniechęcić część podatników do dobrowolnego stosowania mechanizmu podzielonej płatności. Czas jednak pokaże, czy te propozycje ulegną jeszcze zmianom na etapie procesu legislacyjnego.
Zmiany w VAT w 2026 roku - komentarz Jarosława Szajkowskiego
"Wprowadzenie instytucji składu VAT to z pewnością pomysł, który zostanie przyjęty przez podatników z satysfakcją – zwłaszcza, że zaproponowano rozsądne reguły stosowania tej procedury. Z kolei rozszerzenie odpowiedzialność solidarnej na nowy katalog usług z pewnością nie zostanie dobrze przyjęte, zwłaszcza że Ministerstwo katalog nowych usług ułożyło dość nonszalancko (w szczególności nie wydaje się, by usługi doradztwa ślubnego czy też usługi meteorologiczne wymagały tak znaczących obostrzeń). Pozostałe zmiany mają różny charakter. Część, jak implementacja wyroków TSUE, ma charakter w zasadzie techniczny. Część zmian wprowadza faktyczne uproszczenia, jak e-odprawy TAX FREE, ułatwienia w rejestracji do VAT czy też likwidacja obowiązku zapłaty przy WNT nowego środka transportu. Część natomiast ma charakter uszczelniający, jak zwiększony katalog przesłanek odmowy rejestracji i wyrejestrowania z VAT i NIP. Na pewno zmiany te zwiększą szczelność sytemu oraz ułatwią kontrolę organom podatkowym.
Z perspektywy biznesowej projekt zawiera po trochu elementów zarówno korzystnych, jak i niekorzystnych z perspektywy biznesu. Całościowo jednak patrząc – projekt ten uważam za pozytywny."
Wprowadzenie składu VAT czy rozszerzenie odpowiedzialności solidarnej, mogą rodzić wyzwania dla przedsiębiorców. Zespół ekspertów podatkowych ASB Group wspomaga firmy w analizie i wdrożeniu odpowiednich rozwiązań, tak aby zapewnić zgodność z przepisami i bezpieczeństwo rozliczeń w kontekście nadchodzących zmian w przepisach.
Więcej artykułów o tematyce podatkowej:
Webinar: Podatkowe pułapki umów cywilnoprawnych i B2B – kontrole PIP po nowemu
PIT 2026 – nowe zasady opodatkowania i ograniczenie dotychczasowych preferencji
Zmiany w CIT od 2026 roku – nowe wyzwania i ograniczenia
