Rząd przyjął projekt ustawy, który może całkowicie zmienić dotychczasowe zasady dotyczące zwolnień lekarskich. Nowelizacja przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa przewiduje m.in. możliwość wykonywania pracy podczas przebywania na zwolnieniu lekarskim.
Nowa definicja pracy zarobkowej i doprecyzowanie zasad utraty zasiłku
Projekt ustawy zakłada doprecyzowanie pojęć, które dotychczas były niejednoznacznie interpretowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i pracodawców. „Pracą zarobkową” ma być każda forma aktywności, której celem jest uzyskanie korzyści finansowej, niezależnie od podstawy prawnej jej wykonywania. Jedynie sporadyczne działania, wynikające z ważnych życiowych okoliczności, nie będą traktowane jako praca zarobkowa, o ile nie są realizowane na polecenie przełożonego.
Z kolei „działanie sprzeczne z celem zwolnienia” to każde zachowanie mogące utrudnić proces leczenia lub opóźnić powrót do zdrowia. W katalogu tym nie znajdą się jednak typowe czynności dnia codziennego ani wyjątkowe sytuacje uzasadnione ważnymi powodami.
Możliwość pracy u jednego pracodawcy podczas zwolnienia w innej pracy
Zmianą, która budzi największe wątpliwości jest wprowadzenie możliwości wykonywania pracy podczas zwolnienia lekarskiego, pod warunkiem, że dotyczy to innego stosunku pracy. Zgodnie z nowym art. 17 ust. 1c–1e ustawy o świadczeniach pieniężnych, jeśli ubezpieczony posiada więcej niż jeden tytuł do ubezpieczeń (np. pracuje u dwóch pracodawców), będzie mógł na własne żądanie poprosić lekarza o niewystawianie zwolnienia w odniesieniu do pracy, którą jego stan zdrowia pozwala mu wykonywać.
W praktyce oznacza to, że pracownik, który nie może wykonywać jednego rodzaju pracy, będzie mógł (za zgodą lekarza) kontynuować inną aktywność zawodową. Nowe przepisy otwierają więc możliwość jednoczesnego pobierania zasiłku chorobowego z jednego tytułu oraz wynagrodzenia z drugiego – co stanowi odejście od dotychczasowej praktyki ZUS, który w takich przypadkach odbierał prawo do świadczenia.
Ryzyko i wątpliwości – głos środowiska lekarskiego
Zmiany spotkały się jednak z krytyką środowisk medycznych. Polskie Towarzystwo Orzecznictwa Lekarskiego oraz Naczelna Rada Lekarska wskazują, że nowe przepisy mogą prowadzić do nadmiernego obciążenia lekarzy oraz utrudnić obiektywną ocenę zdolności do pracy. Wątpliwości budzi również brak jasnych kryteriów, w oparciu o które lekarz miałby decydować, czy dana praca może być wykonywana pomimo zwolnienia lekarskiego z innego tytułu, co może prowadzić do chaosu interpretacyjnego.
Nowe zasady kontroli i orzecznictwa ZUS
Rządowy projekt zakłada również rozszerzenie uprawnień kontrolnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS będzie mógł sprawdzać prawidłowość wykorzystania zwolnienia także wobec osób, które już zakończyły podleganie ubezpieczeniu chorobowemu. Jednocześnie zaznaczono, że działania kontrolne muszą być proporcjonalne i uwzględniać prawo do prywatności ubezpieczonego.
Doprecyzowane mają być również przepisy dotyczące wydawania orzeczeń lekarskich w sprawach świadczeń rentowych czy dodatków pielęgnacyjnych – celem jest ujednolicenie standardów orzeczniczych w całym kraju.
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Projekt ustawy (nr UD114) został przyjęty przez Radę Ministrów 14 października 2025 r., a następnie skierowany do Sejmu. Zgodnie z planem, większość przepisów ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r, lecz niektóre przepisy mogą wejść w życie nawet do 12 miesięcy od ogłoszenia ustawy.
Co to oznacza dla pracodawców, działów kadrowo-płacowych i HR?
Z perspektywy działów kadrowo-płacowych oraz pracodawców, zmiany te mogą wprowadzić znaczną niepewność interpretacyjną. Pojawi się potrzeba monitorowania kolejności prac legislacyjnych, a następnie dostosowania wewnętrznych procedur oraz systemów raportowania zwolnień. Kluczowe będzie także zapewnienie komunikacji między pracownikami a pracodawcami - szczególnie w zakresie obowiązku informacyjnego o zwolnieniach z innego tytułu.
Jeśli masz wątpliwości, jak planowane zmiany mogą wpłynąć na politykę kadrową Twojej firmy, skontaktuj się z ekspertami naszego Działu Payroll, którzy wytłumaczą w jaki sposób przygotować organizację na nowe regulacje.
Więcej artykułów o tematyce kadrowo-płacowej:
Webinar: Podatkowe pułapki umów cywilnoprawnych i B2B – kontrole PIP po nowemu
Obowiązki pracodawcy przy zatrudnieniu pracownika - najważniejsze procedury i terminy
Od 2026 roku PIP zyska nowe uprawnienia. Co to oznacza dla pracodawców?
