Ulga badawczo-rozwojowa (B+R) już od kilku lat jest narzędziem stymulującym wzrost innowacyjności polskiej gospodarki. Ulga ta, mająca na celu zwiększenie aktywności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw, przynosi szereg korzyści dla firm, które podejmują wysiłki w dziedzinie badań i rozwoju.
Istota działania ulgi badawczo-rozwojowej
Omawiana preferencja podatkowa od 1 stycznia 2016 r. umożliwia przedsiębiorcom dodatkowe odliczenia od podstawy opodatkowania części wydatków poniesionych na działalność B+R. Skorzystanie z ulgi badawczo-rozwojowej oznacza dwukrotne zaliczenie niektórych poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Podatnicy którzy prowadzą działania związane z badaniami i rozwojem z jednej strony mogą tradycyjnie ująć poniesione wydatki w kosztach podatkowych, a ponadto, odliczyć dodatkowe 100% lub 200% wydatków w zeznaniu rocznym jako koszty kwalifikowane. Procentowa wysokość odliczenia zależna jest od:
1) kategorii wydatków;
2) kategorii podatnika ustalonej zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i ustawy Prawo przedsiębiorców;
3) roku, którego dane wydatki dotyczą.
Innymi słowy, jest to dodatkowe pomniejszenie podstawy opodatkowania z tego samego tytułu, z którego dany koszt został uprzednio zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
Dla kogo ulga B+R?
Dla wszystkich! Ustawodawca nie przewidział specjalnych ograniczeń w stosowaniu ulgi badawczo-rozwojowej. W związku z tym, co do zasady, każde przedsiębiorstwo, niezależnie od jego wielkości czy branży w której działa, opodatkowane zarówno podatkiem liniowym lub według skali podatkowej, które tworzy nowe produkty lub usługi albo też podejmuje prace nad ich ulepszeniem, może kwalifikować się do skorzystania z preferencji podatkowej.
Koszty kwalifikowane
Jak zostało już wcześniej wspomniane, odliczeniu w ramach ulgi badawczo-rozwojowej podlegają koszty kwalifikowane, wykonywane w ramach działalności B+R.
Działalność badawczo-rozwojowa to, zgodnie z definicją ustawodawcy, działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów do tworzenia nowych zastosowań.
Za koszty kwalifikowane natomiast uznaje się wydatki ponoszone na prace wykonywane pod kątem badań i rozwoju, a wśród nich wyróżnia się:
- wynagrodzenie za pracę nakładczą wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne;
- wynagrodzenie w związku z realizowanymi umowami zlecenia czy o dzieło, dla pracowników pracujących nad rozwojem i badaniami;
- wydatki powiązane z nabyciem surowców, materiałów czy specjalistycznego sprzętu niezaliczanego do środków trwałych, które są potrzebne do prowadzonej działalności badawczej i rozwojowej;
- wydatki związane z użytkowaniem sprzętu naukowo-badawczego;
- wydatki związane z korzystaniem z usług doradczych, zlecaniem opinii, niezbędnych ekspertyz przeprowadzanych na potrzeby prowadzonych przez przedsiębiorstwo badań w związku z uzyskaniem i utrzymaniem patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy czy prawa z rejestracji wzoru przemysłowego;
- odpisy amortyzacyjne środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w działalności B+R.
Przykładowo, wśród działań mogących spowodować powstanie wydatków, spełniających definicję kosztów kwalifikowanych można wskazać np. badanie materiałów pod kątem tworzenia nowych produktów, modyfikacja składu produktu, ulepszenie istniejącej linii produkcyjnej, która pozwoli na redukcję kosztów wytworzenia, stworzenie nowego systemu operacyjnego czy wymyślenie nowych i technik szyfrowania lub zabezpieczeń.
Co więcej, rodzaj poniesionego kosztu kwalifikowanego ma wpływ na procentową wysokość odliczenia od podstawy opodatkowania. Podatnicy mogą odliczyć dodatkowe 200% w związku z poniesionymi wydatkami na wynagrodzenia i składki zależne od wynagrodzeń dla pracowników wykonujących prace B+R, natomiast 100% dotyczy wszystkich pozostałych kosztów związanych z działalnością B+R.
Jak odliczyć ulgę?
W praktyce, podatnicy odliczają od podstawy opodatkowania koszty poniesione na działalność B+R. Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu wygenerowanego z działalności operacyjnej.
Jednakże, co w przypadku gdy podatnik poniesie stratę lub jego dochód będzie niższy niż kwota do odliczenia? Nic straconego, w takiej sytuacji można odliczyć całość ulgi, bądź jej nieodliczoną część, w zeznaniach za kolejne, następujące po sobie sześć lat podatkowych, licząc od roku występującego bezpośrednio po roku, w którym miało się prawo do skorzystania z preferencji.
Podatnicy spełniający warunki do zastosowania ulgi badawczo-rozwojowej mają obowiązek wykazać ją w swoim rocznym zeznaniu podatkowym. Aby ułatwić rozliczanie preferencji podatkowej, ustawodawca przewidział specjalne załączniki do głównej deklaracji podatkowej tj. PIT-BR lub CIT-BR.
Co więcej, należy pamiętać, że działalność badawczo-rozwojowa powinna być odpowiednio udokumentowana, aby w razie ewentualnej kontroli ze strony urzędu, przedsiębiorstwo mogło udowodnić, że miało podstawy do zastosowania ulgi. Ustawodawca nie przewidział w przepisach w jaki sposób należy prowadzić wyodrębnioną ewidencję związaną z poniesionymi kosztami kwalifikowanymi. W praktyce konieczne jest, aby dokumentacja była jak najbardziej szczegółowa i przede wszystkim potwierdzała, że wystąpiły okoliczności pozwalające na skorzystanie z ulgi B+R, czyli zostały spełnione warunki dotyczące prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej. Wśród dokumentów jakie warto posiadać, w celu przedstawienia przed urzędem skarbowym można wyróżnić m. in.:
- ewidencję czasu pracownika, określającą proporcję czasu pracy faktycznie poświęconego przez pracownika na konkretny projekt związany z działalnością B+R, w stosunku do ogólnego czasu pracy tego pracownika w danym miesiącu,
- ewidencję księgową amortyzacji zawierającą informację o przypisaniu konkretnych środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych do projektu B+R oraz ilość godzin jakie maszyna spędziła pracując na danym projekcie,
- ewidencję księgową materiałów i surowców określającą ilość materiałów i surowców zużytych na prace B+R
Dodatkowo niezbędne jest również posiadanie oddzielnej ewidencji rachunkowej w celu udokumentowania kosztów kwalifikowanych. Przepisy ustawy o rachunkowości nie zawierają szczegółowych wytycznych jak księgować takie koszty, jednakże przyjmuje się, że najistotniejszym jest, aby rachunkowy sposób przedstawienia wydatków umożliwiał zidentyfikowanie kosztów kwalifikowanych odnoszących się do prowadzonych działań B+R.
Centrum badawczo – rozwojowe
Centrum Badawczo-Rozwojowe (CBR) to przedsiębiorca, który nie jest instytutem badawczym, ale jednocześnie świadczy usługi badawczo-rozwojowe lub systematycznie prowadzi prace badawczo-rozwojowe. Przedsiębiorstwa, które posiadają status CBR, pełnią istotną rolę w stymulowaniu rozwoju gospodarczego kraju poprzez innowacyjne tworzenie technologii i produktów. Ich wkład polega na generowaniu nowych rozwiązań, które w rezultacie zwiększają konkurencyjność polskich firm na arenie międzynarodowej.
Posiadanie statusu CBR przynosi również korzyści podczas korzystania z ulgi B+R. Centra badawczo rozwojowe:
- mają możliwość odpisania od podstawy opodatkowania 200% większości kosztów kwalifikowanych, które poniosły na działalność B+R, w przeciwieństwie do tradycyjnych przedsiębiorstw, którym 200% odliczenia przysługuje tylko w przypadku wydatków na wynagrodzenia
- rozszerzyć katalog kosztów kwalifikowanych w stosunku do pozostałych przedsiębiorstw, o odpisy amortyzacyjne od budowli, budynków i lokali, które są odrębną własnością i są wykorzystywane w prowadzonej działalności B+R; koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych czy usług równorzędnych ponoszone na rzecz innych podmiotów.
- Skorzystać ze zwolnienia z podatków od nieruchomości, podatku rolnego i leśnego w części biorącej udział w działalności B+R.
Ulga badawczo-rozwojowa - Podsumowanie
Korzystanie z ulgi na działalność badawczo-rozwojową stanowi efektywny sposób na zredukowanie kosztów związanych z tego rodzaju działalnością. Pozytywnym aspektem ulgi badawczo-rozwojowej jest jej dostępność dla większości podmiotów, prowadzących zróżnicowaną działalność. Ulga na badania i rozwój z pewnością ma potencjał w kształtowaniu innowacyjności przedsiębiorstw oraz przyczynianiu się do długoterminowego rozwoju gospodarczego
Autor: Łukasz Koc, Tax Manager, Karina Krzemińska, Tax Consultant
