Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt nowelizacji ordynacji podatkowej, który może znacząco zmienić podejście do relacji między administracją skarbową a podatnikiem. Najważniejszym założeniem reformy jest wprowadzenie zasady domniemania niewinności na gruncie prawa podatkowego, co oznacza, że w razie nierozstrzygniętych wątpliwości faktycznych organy skarbowe będą zobowiązane przyjąć wersję korzystną dla podatnika.
Planowana nowelizacja przewiduje fundamentalne zmiany w zakresie prowadzenia postępowań podatkowych:
- Rozstrzyganie wątpliwości faktycznych na korzyść podatnika - jeśli podczas postępowania nie da się jednoznacznie ustalić stanu faktycznego, urząd skarbowy będzie zobligowany przyjąć interpretację sprzyjającą podatnikowi.
- Przeniesienie ciężaru dowodu na administrację skarbową - to organ będzie musiał wykazać naruszenie przepisów przez podatnika, a nie odwrotnie. Jest to odejście od dotychczasowej praktyki i znaczące wzmocnienie pozycji przedsiębiorców w sporach podatkowych.
- Wyjątki od reguły - proponowane przepisy przewidują ograniczenia stosowania tej zasady w sytuacjach, gdy m.in. spór dotyczy stron o przeciwstawnych interesach, istnieje konieczność ochrony ważnego interesu publicznego, bądź prawo nakłada na podatnika obowiązek wykazania określonych okoliczności.
Nowe standardy postępowań podatkowych
Zmiany będą miały zastosowanie m.in. w ramach kontroli podatkowych, czynności sprawdzających oraz postępowań celno-skarbowych. Z perspektywy przedsiębiorców oraz ogółu podatników nowelizacja może przynieść istotne korzyści. W szczególności należy wskazać na:
- Skrócenie czasu trwania postępowań - odwrócenie ciężaru dowodu może przyczynić się do szybszego rozstrzygania spraw;
- Ograniczenie kosztów spornych postępowań - zmniejszenie obciążeń dowodowych po stronie podatnika powinno przełożyć się na niższe koszty prowadzenia spraw;
- Wzrost zaufania do instytucji publicznych - transparentność oraz bardziej wyważona pozycja podatnika mogą zbliżyć polski system do europejskich standardów, wzmacniając jednocześnie bezpieczeństwo prawne przedsiębiorców.
Nowe podejście do odpowiedzialności podatkowej
Zasada domniemania niewinności, znana dotąd głównie z prawa karnego, znajduje coraz częstsze zastosowanie również w sferze prawa administracyjnego i podatkowego. Choć obowiązująca już zasada in dubio pro tributario nakazuje rozstrzyganie wątpliwości prawnych na korzyść podatnika, projektowana zmiana idzie o krok dalej - rozszerzając tę ochronę również na obszar ustalania stanu faktycznego.
Planowana nowelizacja Ordynacji podatkowej to krok w stronę bardziej zrównoważonego i sprawiedliwego systemu podatkowego. Proponowane przepisy nie tylko odpowiadają na oczekiwania środowisk biznesowych, ale także zwiększają transparentność i przewidywalność działań organów skarbowych. Jeżeli projekt zostanie przyjęty w obecnym kształcie, może stanowić istotny impuls dla budowy bardziej partnerskich relacji na linii państwo–podatnik.
Autor: Mateusz Kostro, Tax Consultant
