W celu złagodzenia arbitralności regulacji dotyczących klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR) polski ustawodawca zdecydował się na powołanie Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania (dalej: Rada) wydającej opinie w sprawie zasadności zastosowania klauzuli GAAR oraz środków ograniczających umowne korzyści w indywidualnych sprawach.
Rada wydaje opinie na wniosek Szefa KAS w toku prowadzonego postępowania klauzulowego. Opinie Rady nie są jednak wiążące dla wnioskodawcy. Niemniej, Szef KAS w wydawanej decyzji jest obowiązany odnieść się do treści opinii Rady w szczególności, gdy jest ona korzystna dla podatnika, a z decyzji wynika zasadność zastosowania klauzuli GAAR.
Jakie stanowisko zaprezentowała Rada w pierwszych opiniach?
Opinie Rady z dnia 18 grudnia 2019 r. wyrażone Uchwałami nr 3/2019, 4/2019 i 5/2019
Akcjonariusze (członkowie rodziny) spółki w latach 2015-2016 dokonali szeregu czynności mających na celu zbycie na rzecz zewnętrznego inwestora posiadanych przez nich akcji za pośrednictwem specjalnie powołanych spółek celowych.
W ocenie Rady, powiązane ze sobą czynności (w tym wymiana udziałów prowadząca do podwyższenia bazy kosztowej do rozpoznania przez spółkę na moment zbycia udziałów oraz przekształcenie spółki celowej w spółkę osobową i jej likwidacja) spełniają ustawowe kryteria unikania opodatkowania i jednocześnie umożliwiają zastosowanie przepisów dotyczących klauzuli GAAR. Dzięki wykorzystaniu spółek celowych, dochód ze zbycia akcji nie podlegał opodatkowaniu PIT, co miałoby miejsce w przypadku bezpośredniej sprzedaży akcji przez Akcjonariuszy.
Rada powzięła jednak wątpliwości co do możliwości zastosowania przepisów przeciwko unikaniu opodatkowania w aspekcie intertemporalnym w świetle standardów konstytucyjnych. Zdarzenia opisane we wniosku miały bowiem miejsce w okresie, gdy nie obowiązywała jeszcze klauzula GAAR. W ocenie Rady, zastosowanie znowelizowanych przepisów do działań podatnika dokonanych w całości przed ich wejściem w życie, mogłoby skutkować złamaniem zakazu retroakcji.
Opinie Rady z dnia 2 marca 2020 r. wyrażone Uchwałami nr 1/2020 oraz 2/2020
W latach 2013-2016 Wspólnicy spółki podjęli zespół czynności mających na celu zbycie na rzecz zewnętrznego inwestora posiadanych przez nich udziałów za pośrednictwem specjalnie powołanej spółki celowej. W ramach podjętych działań Wspólnicy dokonali, m.in. zawiązania spółki kapitałowej oraz przekształcenia tej spółki w spółkę osobową, którą następnie rozwiązali poprzez podział jej majątku, bez przeprowadzenia likwidacji.
Otrzymany przez Wspólników majątek likwidacyjny podlegał wyłączeniu z przychodów Wspólników w rozumieniu ustawy o PIT. W ocenie Rady, mając na uwadze okoliczności dokonanych czynności, w sprawie wystąpiły przesłanki do zastosowania klauzuli GAAR. Cel Wspólników w postaci zakończenia działalności biznesowej, mógłby zostać osiągnięty poprzez likwidację spółki przed jej przekształceniem.
Rada wyraziła również zastrzeżenie co do wyczerpania przez Szefa KAS wszystkich dostępnych środków prawnych w celu prawidłowego ustalenia konsekwencji podatkowych transakcji będących przedmiotem wydanych opinii.
Opinie Rady z dnia 8 października 2020 r. wyrażone Uchwałami nr 5/2020 oraz 6/2020
Zespół dokonanych czynności polegał na korzystnym podatkowo zbyciu akcji za pomocą powiązanych kapitałowo i osobowo podmiotów, w tym Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego. Dokonane czynności polegały m.in. na sprzedaży akcji spółki akcyjnej oraz nabyciu certyfikatów inwestycyjnych. Uzyskane z tego tytułu przychody zostały pomniejszone o koszty uzyskania przychodów, które zostały podwyższone („step-up”) w wyniku neutralnych podatkowo transakcji wymiany udziałów, przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę jawną oraz jej rozwiązaniu bez przeprowadzania likwidacji.
W ocenie Rady, poprzez dokonane czynności, które cechowała sztuczność, osiągnięto korzyść podatkową sprzeczną z przedmiotem i celem ustawy o PIT, zgodnie z przepisami której dochody uzyskane z odpłatnego zbycia akcji podlegają opodatkowaniu. Rezultat gospodarczy dokonywanych czynności mógłby zostać osiągnięty w ramach bezpośredniej sprzedaży akcji, bez udziału powiązanych podmiotów.
Rada wskazała, że brak jest podstaw do kwestionowania zaproponowanego we wniosku rozliczenia nadpłaty podatku pobranego przez płatnika z podatkiem do zapłaty wynikającym z zastosowania klauzuli GAAR. Nieuwzględnienie kwot zapłaconych przez podmiot, względem, którego wydawana jest decyzja z zastosowaniem przepisów przeciwko unikaniu opodatkowania, prowadziłoby bowiem do podwójnego opodatkowania u tego samego podmiotu tego samego dochodu.
Jeśli mają Państwo jakiekolwiek pytania, zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami:
Łukasz Bączyk
Head of Tax, Board Member
E: lbaczyk@asbgroup.eu
Jarosław Szajkowski
Tax Manager - Tax Adviser
E: jszajkowski@asbgroup.eu